İnternet texnologiyası

 

İnternet texnologiyası, məlumatların ötürülməsi və paylaşılması üçün şəbəkələr vasitəsilə fərdi cihazlar, serverlər və istifadəçilər arasında əlaqə qurmağa imkan verən geniş texnoloji sistemləri əhatə edir. İnternet texnologiyaları müxtəlif cihazların və xidmətlərin qlobal şəbəkədə qarşılıqlı əlaqədə olmasını təmin edir. Bu texnologiyaların əsas komponentləri, internetin işləmə prinsipləri və əsas internet xidmətləri aşağıdakı şəkildə izah edilə bilər:

1. İnternetin Əsas Struktur Elementləri

• IP Ünvanlama (IP Addressing): Hər cihazın şəbəkədə unikal identifikator kimi çıxış edən IP (İnternet Protokolu) ünvanı olur. Bu ünvandan istifadə edərək məlumatlar göndərilir və qəbul edilir. IP ünvanları iki əsas versiyada mövcuddur: IPv4 (32 bit) və IPv6 (128 bit), harada ki IPv6 daha çox cihazın şəbəkəyə qoşulmasına imkan verir.
• DNS (Domain Name System): İnternetdə ünvanların xatırlanmasını asanlaşdırmaq üçün istifadə olunan sistemdir. DNS, domen adlarını (məsələn, google.com) IP ünvanlarına çevirir ki, insanlar üçün yadda qalması asan olsun.
• Router və Switchlər: Routerlər cihazlar arasında məlumat paketlərinin ən optimal marşrutlarla göndərilməsini təmin edən cihazlardır. Switchlər isə yerli şəbəkələrdə cihazları bir-birinə bağlayır və məlumatların daxili şəbəkədə yönləndirilməsini həyata keçirir.
• Paket Ötürülməsi və TCP/IP Protokolu: İnternet məlumatları paketlər şəklində ötürür. Bu paketlər mənbədən təyinat yerinə göndərilir və orada yenidən yığılır. TCP/IP protokolu bu prosesin həyata keçirilməsini təmin edir. TCP (Transmission Control Protocol) məlumatın bütövlüyünü qoruyur, IP (Internet Protocol) isə paketin hansı marşrutla gedəcəyini müəyyən edir.

2. İnternet Texnologiyalarının İşləmə Prinsipləri

• HTTP/HTTPS (Hypertext Transfer Protocol/Secure): Veb səhifələrinin yüklənməsini təmin edən əsas protokoldur. HTTPS versiyası məlumatların şifrələnmiş şəkildə ötürülməsini təmin edərək, təhlükəsizliyi artırır.
• FTP (File Transfer Protocol): İnternet vasitəsilə fayl köçürülməsi üçün istifadə olunan protokoldur. FTP serverləri istifadəçilərə faylların yüklənməsinə və paylaşılmasına imkan verir.
• VoIP (Voice over IP): Səsli rabitəni internet vasitəsilə həyata keçirən texnologiyadır. Bu texnologiya istifadəçilərə telefon danışıqlarını internet üzərindən aparmağa imkan verir.

3. İnternetin Əsas Xidmətləri

• Elektron poçt (E-mail): İnternet texnologiyalarının erkən xidmətlərindən biri olaraq, istifadəçilər arasında məlumat ötürmək üçün e-poçt xidmətləri geniş istifadə olunur. POP3, IMAP və SMTP kimi protokollar vasitəsilə e-poçtlar qəbul edilir və göndərilir.
• Veb Sörfinq (Web Browsing): Veb saytları ziyarət etmək və internetdə axtarış aparmaq üçün veb brauzerlərdən (Chrome, Firefox və s.) istifadə edilir. Veb səhifələrin məzmunu HTML (HyperText Markup Language) vasitəsilə yaradılır və brauzer vasitəsilə istifadəçilərə təqdim edilir.
• İnternet Axtarış Motorları: Məlumat axtarışı üçün Google, Bing və Yahoo kimi axtarış motorları istifadə olunur. Bu sistemlər internet üzərindəki məlumatları indeksləyir və istifadəçilərin sorğularına uyğun nəticələr təqdim edir.
• Sosial Media və İnternet Forumları: İnternet üzərində insanlar arasında qarşılıqlı əlaqə və ünsiyyət üçün platformalar (məsələn, Facebook, Twitter, Reddit) yaradılmışdır. Sosial media, insanlar arasında geniş miqyaslı əlaqəni asanlaşdırır.

4. Şəbəkə Texnologiyaları və İnternet Bağlantıları

• Wi-Fi: Simsiz əlaqə texnologiyasıdır və internetə qoşulmaq üçün cihazların bir-biri ilə və ya router vasitəsilə şəbəkəyə qoşulmasını təmin edir.
• Fiber Optik İnternet: Fiber optik kabellər vasitəsilə yüksək sürətli internet xidmətini təmin edən texnologiyadır. Bu texnologiya daha yüksək bant genişliyi və sürətli məlumat ötürmə imkanları ilə seçilir.
• Mobil İnternet (4G/5G): Mobil şəbəkələr üzərindən internetə qoşulmağa imkan verən texnologiyalar. 5G daha sürətli sürətlər və daha çox cihazın birləşməsini təmin edir.

5. İnternetin Təhlükəsizliyi

• Firewall: Şəbəkə trafikinə nəzarət edən və icazəsiz girişlərin qarşısını alan təhlükəsizlik divarıdır.
• VPN (Virtual Private Network): İstifadəçilərin internet üzərindən gizli və təhlükəsiz şəkildə qoşulmasını təmin edən texnologiyadır. VPN məlumatları şifrələyir və istifadəçinin IP ünvanını gizlədir.
• Şifrələmə Texnologiyaları: HTTPS, TLS/SSL kimi şifrələmə protokolları vasitəsilə məlumatların təhlükəsiz ötürülməsi təmin edilir.
• Məlumatların Ehtiyat Nüsxələri və Backup: İtki riskinin qarşısını almaq üçün məlumatların nüsxələrinin saxlanması texnologiyasıdır.

6. Bulud Texnologiyaları

• Cloud Computing: İstifadəçilərin internet üzərindən serverlərə, saxlama resurslarına və tətbiqlərə çıxışını təmin edən texnologiyadır. Amazon Web Services (AWS), Microsoft Azure və Google Cloud kimi platformalar bu xidmətləri təklif edir.
• SaaS (Software as a Service): Proqram təminatlarının bulud üzərindən xidmət kimi təqdim edildiyi modeldir. İstifadəçilər bu proqramlardan internet üzərindən qoşularaq istifadə edirlər (məsələn, Google Docs, Microsoft 365).

7. Gələcək İnternet Texnologiyaları və Trendlər

• IoT (Internet of Things): Bu texnologiya fiziki cihazların internet üzərindən bir-biri ilə əlaqə saxlamasını təmin edir. İoT cihazları ağıllı evlərdən tutmuş sənaye sahələrinə qədər geniş istifadə olunur.
• 6G Texnologiyası: Mobil şəbəkələrdə gələcəkdə 6G texnologiyası ilə daha yüksək sürətlər və daha aşağı gecikmələr təmin ediləcək.

İnternet texnologiyaları getdikcə inkişaf edir və insanlar, müəssisələr və qurumlar üçün daha geniş imkanlar yaradır. Bu texnologiyaların gücü, onların informasiya axınını sürətləndirməsi və məlumatların geniş coğrafi ərazilər arasında paylaşılmasını asanlaşdırmasından irəli gəlir.

 

Share on Google Plus

Adminlə əlaqə : GM_MONSTER